Nette Miljoenennota mist echte slagkracht voor duurzame economie

Op Prinsjesdag presenteerde het kabinet-Rutte III voor het eerst een eigen begroting. De economie groeit, de koopkracht stijgt, de werkloosheid en staatsschuld dalen. MVO Nederland is blij met de heldere, fundamentele keuzes, maar mist financiële slagkracht en overtuigende inzet voor een duurzame economie.

Minister Hoekstra van Financiën zet met de Miljoenennota in op circulaire economie, klimaat en energie, natuurlijk kapitaal, duurzame landbouw en het beperken van de milieuschuld voor toekomstige generaties. Nu moeten de beschikbare middelen op dezelfde lijn komen als de ambities. De financiële ruimte die we in deze begroting en dankzij de bloeiende economie zien, is bij uitstek een kans om te investeren in een duurzame economie en om innovatieve ondernemers een vlucht naar voren te geven. De schatkist mag nu gezond zijn, blijven hangen in de lineaire economie zorgt voor veel risico's. We moeten haast maken met de omslag, en dat gebeurt met deze begroting nog te weinig.

Infrastructuur & Waterstaat: inzet op circulaire economie

Circulaire economie is een speerpunt van het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat in 2019. Er is voor zowel 2019 als 2020 acht miljoen euro vrijgemaakt om de inzet rondom circulaire economie te intensiveren. Deze middelen worden ingezet om onder andere het Rijksbrede Programma Circulaire Economie te coördineren, voortgang en effecten te monitoren, communicatie over circulaire economie te verbeteren en het Versnellingshuis op te richten. Als procesgeld is dit een stevig bedrag. Wanneer dit het totaalbedrag vormt dat beschikbaar is voor de uitvoer van projecten rondom circulaire economie, dan is dat volgens ons te weinig.

Meer budget nodig voor de transitie naar circulair

Voor dat doel, het financieren van projecten, moet ruimte zijn bij financieringsinstelling Invest-NL. Daarnaast kan financiële ruimte voor projectuitvoer ontstaan wanneer onder andere overheden gericht circulair inkopen. Daarom is het positief dat het programma Maatschappelijk Verantwoord Inkopen wordt doorgezet.

Vanuit MVO Nederland hebben we het afgelopen jaar gezien hoezeer staatssecretaris Van Veldhoven zich heeft ingezet om rondom het thema circulaire economie op te schalen. Daarom juichen we deze uitbreiding van het budget zeer toe. Tegelijkertijd is er beduidend méér budget nodig voor de implementatie van deze grote en complexe transitie. Ook vragen we ons af hoe de Transitieagenda's waar I&W niet verantwoordelijk voor is worden gefinancierd. Onze aanbeveling blijft om bij de oprichting van het Versnellingshuis voort te bouwen op de kennis en ervaring van koplopende ondernemers, die hier al langer mee bezig zijn en dit in hun DNA hebben zitten.

Economische Zaken & Klimaat: in afwachting van Klimaatakkoord

Nadat Koning Willem-Alexander in de Troonrede al een aantal alinea's besteedde aan het klimaat, stelde minister-president Rutte dinsdagmiddag bij Radio 1 dat Nederland zich moet voorbereiden op een grote verandering, vergelijkbaar met de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. Een stevig signaal dat burgers, bedrijven en overheden zich moeten voorbereiden om de transitie.

Klimaatakkoord gaat financiële vragen opleveren

Het ministerie van Economische Zaken & Klimaat is in afwachting van het Klimaatakkoord, dat eind dit jaar ondertekend zou moeten worden en dat richting zal geven aan de ambities van bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheid zelf. Dit zal ongetwijfeld een financiële vraag aan de Rijksoverheid opleveren, voor innovatie en investeringen.

Daarnaast brengt het Klimaatakkoord voorstellen voor aangepaste fiscale regelingen met zich mee. PBL en CPB hebben aangekondigd volgende week vrijdag 28 september de doorrekeningen van het Voorstel voor hoofdlijnen van een Klimaatakkoord te presenteren. Minister Wiebes spreekt in de begroting de ambitie uit nog deze maand vanuit het kabinet te reageren op de doorrekeningen. Eigenlijk zonde dat dit alles net een week ná Prinsjesdag en de Algemene Politieke Beschouwingen, juist omdat de klimaattransitie zo'n belangrijk onderdeel zal gaan uitmaken van onze toekomstige economie en onze woon-, werk- en leefomgeving.

In de begroting van EZK zien we verder twee belangrijke punten:

• Het ministerie herhaalt de inzet om te pleiten voor een minimum CO2-prijs in Europees verband, en anders een initiatief met gelijkgezinde landen te starten;
• Eerder dit jaar is aangegeven dat het innovatie- en topsectorenbeleid wordt ingericht naar maatschappelijke thema's. Een goede zet in onze ogen, met een juiste themakeuze voor onder andere landbouw, water & voedsel en energietransitie & duurzaamheid. In 2019 wordt dit verder uitgevoerd.

Landbouw, natuur en & voedselkwaliteit: prioriteiten op orde, grote uitdaging wacht

Met de oprichting van het ministerie van LNV wil het kabinet-Rutte III deze thema's steviger vasthouden in deze kabinetsperiode. Het hoofddoel voor minister Schouten is een betere positie voor veehouders, akkerbouwers, tuinders en vissers. De prioriteiten liggen bij kringlooplandbouw, het bevorderen dat de positie van de mensen die ons voedsel produceren in de keten wordt versterkt, meer waardering voor voedsel, en landbouw en natuur zoveel mogelijk verbinden.

Juiste koers voor voedsel en verspilling

Als het gaat om onze waardering voor voedsel liggen de prioriteiten voor 2019 op het stimuleren van een gezonde en duurzame voedselkeuze, voedselveiligheid en de aanpak van voedselverspilling, waarbij het de ambitie is de huidige voedselverspilling te halveren in 2030. Volgens MVO Nederland de juiste koers, die tegelijkertijd een grote uitdaging met zich meebrengt. Wij werken met de ondernemers in onze achterban mee aan deze doelen, bijvoorbeeld in coalities zoals Verspilling is verrukkelijk.

SDG's

Minister Kaag van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking blijft de coördinerend minister voor de Nederlandse inzet voor de Sustainable Development Goals (SDG's) van de VN. MVO Nederland vindt het bemoedigend dat verschillende ministeries, zoals I&W en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, in hun begrotingen de SDG's aanhalen en weergeven wat er vanuit hun ministerie gedaan wordt om de doelen dichterbij te brengen. Dat laat zien dat de doelen niet alleen van belang zijn voor internationaal beleid, maar ook voor Nederland zelf.

Fiscaliteit

Groene belastingherziening blijft uit

Fiscale vergroening is een onderdeel van het Belastingplan 2019 dat het kabinet gepresenteerd heeft. Zo gaat de belasting op aardgas omhoog, en die op elektriciteit omlaag. De afvalstoffenbelasting op storten en verbranden wordt aangepast. De energie-investeringsaftrek, de milieu-investeringsaftrek en de willekeurige afschrijving op milieubedrijfsmiddelen worden doorgezet. De uitgangspunten zijn goed, maar het is voor MVO Nederland nog te beperkt. Circulaire economie is onderbelicht; belasting op grondstoffen is beperkt tot afvalstoffen. Een echte stevige belastingherziening die vergroening centraal stelt, blijft uit.

Fixatie op cijfers

Prinsjesdag blijft voor duurzame ondernemers tot op zekere hoogte een paradoxale dag. De fixatie op cijfers en koopkracht strookt niet altijd met natuurlijk kapitaal, brede welvaart en echte prijzen. Vóór Prinsjesdag riepen we al op om deze derde week van september – net zoals rond Verantwoordingsdag – verder te kijken dan euro's en oog te houden voor de lange termijn en échte prijzen die productie en consumptie met zich meebrengen.

Algemene Politieke Beschouwingen

De Algemene Politieke Beschouwingen deze week vormen het startschot voor de campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2019. Tot die tijd zal het kabinet een flink deel van de opgesomde plannen tot uitvoer moeten brengen.

(Beeld: Ministerie van Financiën, Martijn Beekman)